ประเมินมูลค่ากิจการ

โดยผู้ประเมินหลักชั้นวุฒิในความเห็นชอบ กลต. เมื่อกิจการภายใต้การดำเนินธุรกิจขององค์กรหรือบริษัท มีมูลค่าของธุรกิจ มากน้อยแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับผลการดำเนินงาน ที่ผ่านมา หรือ ความแตกต่างในตัว Asset ที่องค์กรนั้นถืออยู่ ซึ่งก็มีมากน้อยไม่เท่ากัน ไม่ว่าจะเป็นทรัพย์สินที่มีตัวตน และไม่มีตัวตน เป็นตัวชี้วัดในมูลค่าของกิจการ บางที ในบางองค์กรอาจมีทรัพย์สินที่ไม่มีตัวตนมีมูลค่าสูงกว่าอสังหาริมทรัพย์เป็นจำนวนมากก็ได้ ดังนั้นมูลค่ากิจการ จึงเทียบเคียงกันได้ยาก อย่างไรก็ตาม กิจการที่ดำเนินธุรกิจ ในอุตสาหกรรมเดียวกัน อาจจะมีค่ามาตรฐานในการเทียบเคียงได้ในบางเรื่อง

การประเมินราคากิจการ จึงมีความนิยมในการใช้วิธีการประเมินราคาได้ 2 ทางหลักๆอันได้แก่

อย่างแรกคือการปรับโครงสร้างต้นทุนทางบัญชี จะพิจารณาจากฐานทรัพย์สินตามบันทึกบัญชี (Asset Base) ที่องค์กรนั้นถืออยู่ ซึ่งก็ได้แก่ทรัพย์สินที่มีตัวตนและทรัพย์สินที่ไม่มีตัวตน ทางด้านทรัพย์สินมีตัวตนก็ได้แก่อสังหาริมทรัพย์ที่ดินอาคารเครื่องจักรอุปกรณ์ สินค้าคงคลังเป็นต้น รวมทั้งการปรับค่าสถานะเงินสด ในส่วนของ ทรัพย์สินที่ไม่มีตัวตน อาทิเช่นตรายี่ห้อสินค้า สัมปทาน สิทธิบัตร License Software สิทธิเรียกร้องต่างๆ ค่าความนิยมหรือ Goodwill เป็นต้น เมื่อได้ทรัพย์สิน ตามรายการครบถ้วนแล้วก็จะประเมินราคาตามสภาพปัจจุบัน เมื่อรวม สถานะของทรัพย์สิน ที่มีตัวตนและไม่มีตัวตนนำมารวมกันบวกกับค่าสถานะเงินสดปัจจุบัน ก็จะเป็นมูลค่ากิจการ ที่อ้างอิงได้

ลำดับต่อมาคือการประเมินโดยวิธีรายได้ ของกิจการ(Income Base) โดยการอ้างอิงถึง ผลการดำเนินงานที่ผ่านมาของกิจการย้อนหลังไป วิเคราะห์ร่วมกับ ธุรกิจคู่แข่งในอุตสาหกรรมเดียวกัน ปรับแก้ปัจจัยบางตัวที่สำคัญ ให้เหมาะสมกับการดำเนินงาน และสถานะส่วนแบ่งทางตลาด วิเคราะห์จุดแข็งจุดอ่อนในการดำเนินธุรกิจ ก็จะสามารถ โปรเจคชั่น Cash Flow ที่จะเป็นผลดำเนินงานต่อไปในอนาคต ก็จะสามารถหามูลค่าปัจจุบันของมูลค่ากิจการโดยวิธีรายได้ ออกมาเปรียบเทียบกับวิธีต้นทุน ได้อย่างมีเหตุผล ซึ่งข้อมูลเหล่านี้ส่วนหนึ่งได้จากการสัมภาษณ์เจ้าของธุรกิจ พร้อมทั้งเอกสารอ้างอิงที่จะขอเพิ่มเติมเป็นบางรายการ
การสอบทานมูลค่ากิจการที่ประเมิน ก็อาจใช้ ตัวชี้วัด ผลการดำเนินงานของธุรกิจคู่แข่ง ในตลาด และอุตสาหกรรม เดียวกัน หรือเทียบเคียงจากบริษัทในตลาดหลักทรัพย์ที่อยู่ในอุตสาหกรรมเดียวกัน ในค่า P/E P/B เป็นต้น มาเป็นตัวสอบทานมูลค่าได้