ประเมินราคาเพื่อการจำนองขายฝาก

วัตถุประสงค์ของการประเมินราคานี้ก็คล้ายกับ การประเมินราคาเพื่อใช้ในวัตถุประสงค์สินเชื่อของสถาบันการเงิน  แต่การจำนองขายฝาก ส่วนใหญ่ก็จะเป็น กิจกรรมระหว่าง บุคคลกับบุคคล ที่จะใช้ในการกู้ยืมเงินระหว่างกัน ซึ่งในประเทศไทยก็จะมี ช่องทางในการจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมในที่ดิน แยกออกเป็น 2 รูปแบบ อย่างแรก คือ การจดทะเบียนนิติกรรมจำนอง คือการนำทรัพย์สินที่เป็นหลักประกัน นำมาจดทะเบียนจำนองกับผู้ให้กู้ เมื่อมีการผิดนัดชำระหนี้ก็จะต้องเข้าสู่กระบวนการ ฟ้องคดีทางศาล เรียกว่าบังคับจำนอง แล้วนำทรัพย์สินหลักประกัน เข้าสู่กระบวนการ ขายทอดตลาด โดยกรมบังคับคดี เมื่อขายทรัพย์สินได้เท่าไร ส่วนได้ก็จะนำชำระคืนให้กับเจ้าหนี้ ส่วนที่เหลือก็จะให้ลูกหนี้ได้รับไป แต่ถ้า ขายแล้วยังชำระหนี้ได้ไม่หมดลูกหนี้ก็ต้อง หาเงินมาชำระหนี้ที่เรียกว่าส่วนขาด นั้นคืนให้กับเจ้าหนี้ไป

การจดทะเบียนแบบที่ 2 เรียกว่า ขายฝาก จะให้ความสะดวก แก่ทางฝั่งเจ้าหนี้มากกว่า เนื่องจากการขายฝากเปรียบเสมือน การ ขายกรรมสิทธิ์ขาดแต่ มีกำหนด Option ให้ ทางลูกหนี้ ไถ่ถอนคืน เช่น ขายฝากมีกำหนด 1 ปี ในวันที่จดทะเบียน ก็จะ ให้มีการชำระ ค่าโอนกรรมสิทธิ์ กันไว้ล่วงหน้าเลย หากครบกำหนด 1 ปี ลูกหนี้ไม่มาไถ่ถอนคืนจากเจ้าหนี้กรรมสิทธิ์ ก็จะตกเป็นของ เจ้าหนี้โดยปริยาย โดยไม่ต้องผ่านกระบวนการบังคับทางศาล ดังนั้นฝ่ายเจ้าหนี้จึงชอบทางเลือกขายฝากนี้มากกว่า 

แต่ก็มีข้อเสีย ของการขายฝากคือต้นทุนในการให้กู้จะมีสูง ที่เห็นได้ชัดก็คือค่าโอนกรรมสิทธิ์ซึ่งต้องจ่ายในวันจดทะเบียนที่กรมที่ดิน จ่ายแล้วจ่ายเลยไม่ได้คืนแม้จะมีการไถ่ถอนคืนตามกำหนด ซึ่งค่าโอนนี้เมื่อเปรียบเทียบกับค่าจดจำนอง (1%ของวงเงินกู้) ก็จะต่างกันมาก ซึ่งภาระค่าโอนก็จะตกอยู่กับผู้ขอกู้ ทำให้ ผู้กู้มีภาระจำนวนเยอะ

ลักษณะพิเศษของการประเมินราคาเพื่อการจำนองขายฝาก ก็คือการนำทรัพย์สินเป็นหลักประกัน ดังนั้นผู้เป็นเจ้าของทรัพย์สินจะต้องแสดงรายละเอียดแก่ผู้ประเมินอย่างครบถ้วนอันได้แก่ เอกสารสิทธิ์ที่ดิน ตำแหน่งที่ดิน ตำแหน่งตัวอาคาร ประวัติการได้มาซึ่งที่ดินและอาคาร เอกสารแสดงกรรมสิทธิ์อาคาร แบบแปลนอาคาร(ถ้ามี) ใบอนุญาตก่อสร้าง เอกสารแสดงเกี่ยวกับทางเข้าออกถ้าเป็นทางส่วนบุคคล ทั้งนี้เพื่อการใช้เล่มรายงานของเจ้าของเงินผู้รับเป็นหลักประกันได้มีความมั่นใจไม่ใช่เพียงมูลค่าทรัพย์สินที่ต้องการทราบแต่เป็นความถูกต้องของหลักประกันเมื่อมีอุบัติเหตุจำต้องบังคับจำนอง ก็จะไม่ใช่เป็นทรัพย์สินไร้คุณภาพ